Афанди ҳақида латифалар
Афандининг бир ўртоғи касал бўлиб қолди, уни кўргани бориш олдидан хотинидан маслаҳат сўради:
— Касал кўргани борганда нима дейилади?
— Бориб «аҳволингиз қалай?» деб сўрайсиз, у «шукур, яхшиман» дейди, сиз «хайрият» дейсиз, «иштаҳангиз қалай, нима егингиз келади?» деб сўрайсиз, у кўнгли тортган овқатни айтади, сиз «ундан кўпроқ еб туринг, мен ҳам янаги келишимда олиб келаман» дейсиз, қайтар вақтингизда яқин ўртоқларингиз келяпдими» дейсиз, у «ҳа, келяпти» дейди, сиз «хайрият, келиб туришган бўлса яхши, мен ҳам кўриниб қолишса айтиб юбораман» деб келаверасиз, — деди хотини.
Афанди ўртоғиникига борди, у оғир аҳволда ётар эди, Афанди ундан сўради:
— Аҳволингиз қалай?
— Кўриб турибсизку, ўладиган бўлиб қолдим.
— Хайрият, — деган эди, касал ижирғиланди, Афанди сўроқни давом эттирди:
— Иштаҳангиз қалай, нима егингиз келади?
— Ажалнинг уруғини!
— Ушандан кўп-кўп еб туринг, — таскин берди Афанди, — мен ҳам янаги келишимда ундан олиб келаман.
Афандининг бу гапидан асаби бузилган касал тескари қараб олди. Ниҳоят, Афанди яна сўради:
— Мендан бошқа ўртоқларингиз ҳам кўргани келишяптими?
— Ҳа, Азроил келяпти! — деди аччиғланиб касал.
— Хайрият, келгани яхши, мен ҳам кўча-куйда кўриниб қолса, айтиб юбораман,— деб Афанди жўнаб кетди.
— Касал кўргани борганда нима дейилади?
— Бориб «аҳволингиз қалай?» деб сўрайсиз, у «шукур, яхшиман» дейди, сиз «хайрият» дейсиз, «иштаҳангиз қалай, нима егингиз келади?» деб сўрайсиз, у кўнгли тортган овқатни айтади, сиз «ундан кўпроқ еб туринг, мен ҳам янаги келишимда олиб келаман» дейсиз, қайтар вақтингизда яқин ўртоқларингиз келяпдими» дейсиз, у «ҳа, келяпти» дейди, сиз «хайрият, келиб туришган бўлса яхши, мен ҳам кўриниб қолишса айтиб юбораман» деб келаверасиз, — деди хотини.
Афанди ўртоғиникига борди, у оғир аҳволда ётар эди, Афанди ундан сўради:
— Аҳволингиз қалай?
— Кўриб турибсизку, ўладиган бўлиб қолдим.
— Хайрият, — деган эди, касал ижирғиланди, Афанди сўроқни давом эттирди:
— Иштаҳангиз қалай, нима егингиз келади?
— Ажалнинг уруғини!
— Ушандан кўп-кўп еб туринг, — таскин берди Афанди, — мен ҳам янаги келишимда ундан олиб келаман.
Афандининг бу гапидан асаби бузилган касал тескари қараб олди. Ниҳоят, Афанди яна сўради:
— Мендан бошқа ўртоқларингиз ҳам кўргани келишяптими?
— Ҳа, Азроил келяпти! — деди аччиғланиб касал.
— Хайрият, келгани яхши, мен ҳам кўча-куйда кўриниб қолса, айтиб юбораман,— деб Афанди жўнаб кетди.
Бир одам йўлда кетаётсаа, Афанди чуқур қазиётган экан. Афандини бу ишини кўриб, ундан "нега чуқур қазияпсиз? Симёғоч ўрнатасизми?" деб сўраса, Афанди:
— Йўқ, ишга кирмоқчи эдим. Расмга тушиб келинг дейишди.
— Расмга тушишга чуқурни нима алоқаси бор? - деса Афанди:
— Иш жойига елкадан тепасини расми керак эканда, - дебди.
— Ҳа, нега унда учта чуқур кавлаяпсиз, - деса? Афанди:
— Иш жойидан учта расм сўрашганди, - деб жавоб берган экан.
— Йўқ, ишга кирмоқчи эдим. Расмга тушиб келинг дейишди.
— Расмга тушишга чуқурни нима алоқаси бор? - деса Афанди:
— Иш жойига елкадан тепасини расми керак эканда, - дебди.
— Ҳа, нега унда учта чуқур кавлаяпсиз, - деса? Афанди:
— Иш жойидан учта расм сўрашганди, - деб жавоб берган экан.
Подшо бир маросимда атоқли одамларга тўн кийгизди ва Афандини масхара қилиш учун унга эшакнинг тўқимини берди. Аъёнлар қатори Афанди ҳам подшони дуо қилиб, миннатдорчилик билдирди, сўнг бундай деди:
— Сизларга шоҳим одамлар киядиган тўн бердилар, менга эса, шоҳона лутф-карамлар қилиб, ўз кийимларини ечиб бердилар.
— Сизларга шоҳим одамлар киядиган тўн бердилар, менга эса, шоҳона лутф-карамлар қилиб, ўз кийимларини ечиб бердилар.
Бир куни афанди чайнаган сақичини бурнига ёпиштириб кетаёса, қўшниси кўриб қолиб:
— Ие, ҳа афанди тинчликми?! Бурнизга сақични нега ёпиштириб олибсиз, - деса, афанди пинагини бузмай:
— Эй тақсир, мен бир камбағал одам бўлсам... Камбағал одамни эса бойлиги кўзини ёнида туриши керак, - деган экан.
— Ие, ҳа афанди тинчликми?! Бурнизга сақични нега ёпиштириб олибсиз, - деса, афанди пинагини бузмай:
— Эй тақсир, мен бир камбағал одам бўлсам... Камбағал одамни эса бойлиги кўзини ёнида туриши керак, - деган экан.
Афанди бир идорага ишга кирмоқчи бўлиб борган эди, унинг бошлиғи «эрта келинг, индин келинг» деб жуда кўп сарсон қилди. Афанди бу ишдан умидини узиб ўша идора ёнидаги сартарошхонага кириб ишлай бошлади. Бир куни идора бошлиғи кириб Афандига соч олдирмоқчи бўл-ди, Афанди унинг сочининг ярмини олди-да:
— Туринг, қолганига эртага келинг! - деди.
— Туринг, қолганига эртага келинг! - деди.
Кунларнинг бирида Афанди хотинига деди:
— Мен мажлисга бораман, кеч қолсам керак, дарвозани беркитиб ётаверинглар.
— Яхши, сиз келгунча зерикиб ўтирмай театрга бора қоламан, - деди хотини.
— Нима, театрга? Ким билан?
— Албатта мажлисга бормаган одам билан-да!
— Мен мажлисга бораман, кеч қолсам керак, дарвозани беркитиб ётаверинглар.
— Яхши, сиз келгунча зерикиб ўтирмай театрга бора қоламан, - деди хотини.
— Нима, театрга? Ким билан?
— Албатта мажлисга бормаган одам билан-да!
Афанди кечаси кўчада дайдиб юрса, қўшниси:
— Ҳа қўшни, ярим кечасида нима қилиб юрибсиз? - деса, афанди:
— Уйқим қочиб кетди. Шуни қидириб юрибман, - дебди.
— Ҳа қўшни, ярим кечасида нима қилиб юрибсиз? - деса, афанди:
— Уйқим қочиб кетди. Шуни қидириб юрибман, - дебди.
Афaнди урушгa кeтaётгaн экaн, кaмонини олибди-ю, ўқини олмaбди. Буни кўрганлар:
— Ўқ олмaйсизми?, - дeйишса
Aфанди:
— Ўқи душмaн томондaн кeлиб қолар..., -дeрмиш.
— Ўқ олмaйсизми?, - дeйишса
Aфанди:
— Ўқи душмaн томондaн кeлиб қолар..., -дeрмиш.
Кунларнинг бирида катта бой зиёфат берди. Шаҳар ҳокими ва бошқа амалдорлар қаторида Афандини ҳам таклиф қилди.
Бой ҳоким учун уйнинг тўридан жой ҳозирлаб, унга аъло ноз-неъматларни қўяр, бошқа одамларга оддий овқатларни тортар эди. Афанди ҳокимнинг ёнига ўтирди-да ўз косасига ҳокимникини, алмаштириб олди. Буни кўрган бой тоқатсизланиб қичқирди:
— Афанди, у овқатга тегманг, зарар қилади!
— Биламан,— жавоб берди Афанди,— ҳоким ҳазратлари бу овқатни еб шикастланиб қолмасинлар, ҳоким учун мен зарарланай деяпман.
Бой ҳоким учун уйнинг тўридан жой ҳозирлаб, унга аъло ноз-неъматларни қўяр, бошқа одамларга оддий овқатларни тортар эди. Афанди ҳокимнинг ёнига ўтирди-да ўз косасига ҳокимникини, алмаштириб олди. Буни кўрган бой тоқатсизланиб қичқирди:
— Афанди, у овқатга тегманг, зарар қилади!
— Биламан,— жавоб берди Афанди,— ҳоким ҳазратлари бу овқатни еб шикастланиб қолмасинлар, ҳоким учун мен зарарланай деяпман.
Бир куни Хўжа Насриддинга дейишибди:
— Насриддин, сизни хотинингиз ақлдан озибди!
Хўжа Насриддин чуқур ўйга ботибди.
Ундан сўрашибди:
— Нимани бунчалик ўйлаб қолдингиз?
Насриддин:
— Хотиним ўзи туғилганида ақлсиз эди. Қандай қилиб ақлдан озиши мумкин деб ўйлаб қолдим, - деган экан.
— Насриддин, сизни хотинингиз ақлдан озибди!
Хўжа Насриддин чуқур ўйга ботибди.
Ундан сўрашибди:
— Нимани бунчалик ўйлаб қолдингиз?
Насриддин:
— Хотиним ўзи туғилганида ақлсиз эди. Қандай қилиб ақлдан озиши мумкин деб ўйлаб қолдим, - деган экан.
