Afandi kechasi uyqusi kelmay, ko‘chaga chiqib aylanib yurgan edi, ittifoqo bir o‘g‘riga duch kelib qoldi.
— Kimsan?! Bemahalda nima qilib yuribsan? - do‘q urdi o‘g‘ri.
— Shu shaharning o‘g‘rilaridanman,— dedi Afandi ham bo‘sh kelmay. O‘zing kimsan?!
— Men ham boshqa bir shahardan kelgan zo‘r o‘g‘riman. Uchrashganimiz yaxshi bo‘ldi, ikkalamiz bahamjihat ish qilamiz. Men yangi kelganman, hali bu shaharning pasti balandini yaxshi bilmayman. Qani aytingchi ishni qayerdan boshlasak bo‘ladi?
— Shahar qozisining bir oq hangi eshagi bor. Avval shuni o‘g‘irlasak, keyin bozorga borib, ikkita qop bilan ozroq arqon o‘g‘rilasak, innaykeyin shishafurushning do‘konidan shisha o‘g‘irlab ikki qopga liq to‘lg‘izsakda, bizning hovliga oborib ko‘mib qo‘ysak yomon bo‘lmas edi. Shunda anchagacha jonimiz tinchirdi-da! Qalay, bu maslahatim sizga yoqadimi?.
— O‘g‘ri javob berguncha bo‘lmay, mirshablar kelib qolishdi. O‘g‘ri shilt urib qochib ketdi, Afandi qo‘lga tushib qoldi. Uning dod-faryodiga quloq solmay, olib borib zindonga tashladilar...
Ertalab uni so‘roqqa olib chiqishdi.
— Xo‘sh Afandim,— dedi hokim,— sizni tuppa-tuzuk odam deb yursak, o‘g‘ri boshi ekansiz-ku! Nima qilib o‘g‘ri bilan tun qorong‘isida gaplashib turuvdingiz?
— Endi maslahatlashayotuvdik-da. To bir qarorga kelguncha bo‘lmay, mirshablaringiz ushlab olishdi.
— Nima maslahat qilayotuvdingizlar?
— Avval qozining oq eshagini o‘g‘irlab, undan keyin bozordan qop bilan arqon olib, innaykeyin shishafurushning do‘konini urmoqchi edik.
Hokim huzur qilib kuldi:
— Axir o‘ylang, Afandim! Bunga siz ovora, biz ovora, eshak ovora. Shu ham o‘g‘rilik bo‘ldimi? Ha, eshak o‘g‘rilikka arziydi...
— Quloq soling, taqsir. Eshakni vaqtincha omonat o‘g‘irlab, shishani yetkazib olgach, yana qozining eshigidan sekin kirgizib yubormoqchi edik-da.
— Iye, o‘g‘rilikning omonati ham bo‘ladimi?
— Ish bitguncha-da, taqsir. Nima qilamiz, jonli narsani asrab, boshimizga dahmaza orttirib. Yem-xashak uchun tag‘in birovni qon qaqshatish yaxshimi?!
Hokim yana kulib yubordi:
— Shishaning yuztasini bir tangaga ham olmaydi-ku! Shuyam o‘g‘rilik bo‘ldimi?!
— Xo‘p, bo‘lmasa sizningcha nima qilishimiz kyerak edi?
— Kiroyi o‘g‘rilik qilganga yarasha podshoning g‘aznasini ursang ekan.
— Mana shuni sizga o‘xshagan tajribali odam yotig‘i bilan tushuntirib bersa, durust bo‘larkan-da. Eh, attang! Ha mayli, endi bundan keyin siz bosh qo‘shsangiz, biz bajonidil xizmatingizga tayyormiz.
— Kimsan?! Bemahalda nima qilib yuribsan? - do‘q urdi o‘g‘ri.
— Shu shaharning o‘g‘rilaridanman,— dedi Afandi ham bo‘sh kelmay. O‘zing kimsan?!
— Men ham boshqa bir shahardan kelgan zo‘r o‘g‘riman. Uchrashganimiz yaxshi bo‘ldi, ikkalamiz bahamjihat ish qilamiz. Men yangi kelganman, hali bu shaharning pasti balandini yaxshi bilmayman. Qani aytingchi ishni qayerdan boshlasak bo‘ladi?
— Shahar qozisining bir oq hangi eshagi bor. Avval shuni o‘g‘irlasak, keyin bozorga borib, ikkita qop bilan ozroq arqon o‘g‘rilasak, innaykeyin shishafurushning do‘konidan shisha o‘g‘irlab ikki qopga liq to‘lg‘izsakda, bizning hovliga oborib ko‘mib qo‘ysak yomon bo‘lmas edi. Shunda anchagacha jonimiz tinchirdi-da! Qalay, bu maslahatim sizga yoqadimi?.
— O‘g‘ri javob berguncha bo‘lmay, mirshablar kelib qolishdi. O‘g‘ri shilt urib qochib ketdi, Afandi qo‘lga tushib qoldi. Uning dod-faryodiga quloq solmay, olib borib zindonga tashladilar...
Ertalab uni so‘roqqa olib chiqishdi.
— Xo‘sh Afandim,— dedi hokim,— sizni tuppa-tuzuk odam deb yursak, o‘g‘ri boshi ekansiz-ku! Nima qilib o‘g‘ri bilan tun qorong‘isida gaplashib turuvdingiz?
— Endi maslahatlashayotuvdik-da. To bir qarorga kelguncha bo‘lmay, mirshablaringiz ushlab olishdi.
— Nima maslahat qilayotuvdingizlar?
— Avval qozining oq eshagini o‘g‘irlab, undan keyin bozordan qop bilan arqon olib, innaykeyin shishafurushning do‘konini urmoqchi edik.
Hokim huzur qilib kuldi:
— Axir o‘ylang, Afandim! Bunga siz ovora, biz ovora, eshak ovora. Shu ham o‘g‘rilik bo‘ldimi? Ha, eshak o‘g‘rilikka arziydi...
— Quloq soling, taqsir. Eshakni vaqtincha omonat o‘g‘irlab, shishani yetkazib olgach, yana qozining eshigidan sekin kirgizib yubormoqchi edik-da.
— Iye, o‘g‘rilikning omonati ham bo‘ladimi?
— Ish bitguncha-da, taqsir. Nima qilamiz, jonli narsani asrab, boshimizga dahmaza orttirib. Yem-xashak uchun tag‘in birovni qon qaqshatish yaxshimi?!
Hokim yana kulib yubordi:
— Shishaning yuztasini bir tangaga ham olmaydi-ku! Shuyam o‘g‘rilik bo‘ldimi?!
— Xo‘p, bo‘lmasa sizningcha nima qilishimiz kyerak edi?
— Kiroyi o‘g‘rilik qilganga yarasha podshoning g‘aznasini ursang ekan.
— Mana shuni sizga o‘xshagan tajribali odam yotig‘i bilan tushuntirib bersa, durust bo‘larkan-da. Eh, attang! Ha mayli, endi bundan keyin siz bosh qo‘shsangiz, biz bajonidil xizmatingizga tayyormiz.
