Latifa.uz

Afandi ko‘chadan taqa topib oldi, juda xursand bo‘lib borayotgan edi, bir oshnasi so‘radi:
— Ha, Afandi, buncha xursandsiz? Afandi qo‘lidagi taqani ko‘rsatib dedi:
— Bitta taqa naqd, yana uchta taqa-yu usti but bo‘lsa, bitta ot degan so‘z. Chu!

Afandining oshnalaridan biri yangi imorat soldi-da, ko‘z-ko‘z qilish uchun Afandini aytdirib yubordi va ertadan-kechgacha olib yurib, imoratni ko‘rsatdi.
Yura berib Afandining qorni juda ochdi, ammo oshnasi ovqat to‘g‘risida og‘iz ochmas va uyma-uy yurar edi. Afandi nihoyat oshxona oldida to‘xtadi-da, unga diqqat bilan qaray boshladi. Oshnasi undan so‘radi:
— Oshxona yoqib qoldi deyman-a?
— Ha, oshxonani juda boplabsiz,— dedi Afandi,— shunday qilibsizki, kirgan kishining darrov ovqat yegisi keladi!— dedi.

Afandi bog‘chasiga o‘tqazgan ko‘chatlarini har kuni kechqurun ko‘chirib, uyiga olib kirib ketar edi. Bu ahvolni qo‘shnilari ko‘rib:
— Afandi, bu nima qilganingiz? - deyishdi.
— O‘zingga ehtiyot bo‘l, qo‘shningni o‘g‘ri tutma, - dedi Afandi.

Afandi bir qurumsoq boyda qarollik qilar edi. Bir kuni boy mehmonga ketayetib, Afandiga qiladigan ishlarni tayinladi:
— Qo‘y, sigir, tovuqlarga yaxshi qara! Tovuqlarning boshi yerdan, mol, qo‘ylarning boshi oxurdan uzilmasin! Hovli sahnini tozalab, yog‘ tushsa yalagudek qilib qo‘y!
Xo‘jayin ketgach, Afandi tovuqlarni parvarish qila boshladi, har qancha don bersa ham tovuqlar uni yeb bo‘lib, darhol boshini yerdan ko‘tarar edilar. Achchig‘langan Afandi tovuqlarni tutib hammasining boshini uzib, yerga tashladi «mana, endi yerdan ko‘tarilmaydigan bo‘ldi» dedi o‘z-o‘ziga. U molxonaga kirib, qo‘y, mollarni parvarish qila boshladi. Ammo ular ham yem-xashakni yeb bo‘lib, boshlarini oxurdan ko‘tarishar edilar. Afandi hayvonlarning ham boshini kesib, oxurga tashladi va «endi, oxurdan ko‘tarilmaydigan bo‘ldi», dedi o‘zicha. Bu ishlardan bo‘shagach, hovlini supurdi-da, boyning xumdagi yog‘ini eritib yerga sepdi. Ishlarni saranjomlagach, endi dam olishga o‘tirgan ediki, boy qaytib keldi, ahvolni ko‘rib baqirdi:
— Bu nima qilganing, haromzoda!
— Xo‘jayin, topshiriqlaringizni jonu dil bilan bajardim, mana, mollarning boshini oxurdan, tovuqlarning boshini yerdan uzilmaydigan qilib qo‘ydim. Hovlingizni shunday tozaladimki, ishonmasangiz, mana yog‘ ham sepdim, yalab ko‘ringchi,— dedi Afandi

Charli Chaplin, Aldar Ko‘sa va Afandi tog‘larda yurgan ekan, oldilaridan dev chiqib qolibdi.
Uchchalasi “Bizni qo‘yib yubor!” deb devga yalina boshlashibdi. Shunda dev:
— Har biringiz og‘zingizdan biror narsani olib yerga tashlaysizlar. Kimning narsasini ko‘rib, ushlashga ulgursam, men bilan qoladi. Agar ko‘rmasam, qo‘yib yuboraman, - debdi.
Chaplinning og‘zida saqichi bor ekan. Saqichini yerga tashlashi bilan, dev ushlab olibdi.
Aldar Ko‘saning og‘zida nos bor ekan. Yerga tashlashi bilan, uni ham dev ushlab qolibdi. Navbat Afandiga kelibdi. Kecha rosa to‘yib sarimsoq yegan Afandi devga qarab “Kuf-f-f” debdi. Dev atrofga alanglab qarabdi-da:
— Sarimsoqni hidi bor-u, o‘zi yo‘q?! Mayli sen uyingga ketaver! – degan ekan.

Poyabzal ustaxonasining direktori Afandiga maqtandi.
— Menga qoyil bo‘ling, kuniga 200 kg mix, 100 kg yelimni tejab qoldim.
— Qoyilman sizga,— dedi Afandi, yirtiq tuflisini ko‘rsatib,— ko‘ryapsizmi, mening tuflim ham «til»ini chiqarib gapingizni ma’qullamoqda.

Afandi qo‘sh xaydab yurib bir xum oltin topib oldi. Atrofiga olazarak qaragan edi, yonida ov qilib yurgan podshoga ko‘zi tushdi. «Agar shu oltinlarni podshoga bersam, biror shaharga meni hokim qilar» degan xayol ko‘nglidan o‘tdi-da, podshoni chaqirdi. podsho ham kela boshladi, U kelguncha, oltinlarning mehri o‘tkirlik qilib, uni podshoga bergisi kelmay qoldi. Podsho:
— Nima ishing bor, meni nega chaqirding!— dedi.
— Shohim, siz ko‘zchi, didi baland odamsiz, bir chamalab ko‘ring-chi, haydalgan joy ko‘pmi, haydalmaganimi?— dedi Afandi.
Nihoyatda achchig‘langan podsho:
— Ablah, mening ovimga halal berding!— dedida jo‘nab qoldi. podsho biroz yurgach, Afandi yana iyib ketdi-da, oltinlarni unga bergisi kelib chaqirdi:
— Shohim, qayting, bir xum oltin beraman! Oltinning nomini eshitgan podsho otining boshini burib qaytib kela boshladi. Biroq u yetib kelguncha Afandi yana aynib qoldi-da:
— Shohim, bir nazar solib qarang, ola ho‘kizim tez yuradimi, qorasi ildammi? — dedi Afandi.
Podsho o‘z ichida: «Bu jinni odam ekan» deb xayol qil-di-yu otni choptirib ketdi.
Afandi qo‘shni tugatib, kechqurun xumni ko‘tarib uyiga keldi. Xumni uyga qo‘yib, ho‘kizlarni joylash uchun molxonaga kirib ketdi. Xotini xumni qaragan edi, ichi to‘la oltin. U darrov oltinlarni sandiqqa solib, xumni tosh bilan to‘latib qo‘ydi.
Afandi molxonadan chiqquncha yana oltinlarni podshoga bergisi kelib qoldi-da, xumni qopga solib ko‘tarib, saroyga qarab jo‘nadi. Podsho beklari bilan kengashib o‘tirar edi. Afandi o‘rtaga kirib borib:
— Shohim, sizga bir xum oltin olib keldim,— dedi-da xumni gilamga ag‘dardi.
Undan to‘kilgan toshlarni ko‘rib, hamma ajablandi. Afandi xijolatdan chiqish uchun, dedi:
— Bordi-yu, shu xum to‘la tilla bo‘lganda, necha botmon kelar edi?

Afandi dalada tushlik vaqtida ikki qo‘shnisi bilan ovqat yegani o‘tirdi. Bitta tog‘orachaga go‘jani qo‘yib, Afandi sherigi bilan unga non to‘g‘ray boshladi, ikkinchi sherigi esa, tog‘orachaga to‘g‘ralgan nonni indamasdan yeyaverdi. Afandi qo‘liga mis cho‘michni olib, uning kallasiga urgan edi, sherigi yumalab jon bera qoldi.
Afandi bo‘lsa nima qilishini bilmay aytar edi:      
— Non to‘g‘ra desang, to‘g‘ramaydi, qoshiqni qo‘lidan qo‘ymaydi, tog‘orachadan ko‘zini uzmaydi, sal narsaga o‘lib yotib oladi, shu ham sherikmi!

Shahar hokimining tomog‘iga suyak tiqilib, o‘ladigan bo‘lib qoldi. Qaratmagan tabibi qolmadi. Hech kim chora qilolmadi. Nihoyat Afandini eslashdi, unga odam yuborildi. Afandi o‘zi kelmay bir parcha qog‘ozga bir nima yozib yubordi.
Hokim qog‘ozni ochib ko‘rishi bilan bo‘yni cho‘zildi-yu, suyak — tomog‘idan o‘tib ketdi.
Odamlar hayron bo‘lib, kog‘ozga qanday duo yozilgan ekan deb qarashsa, Afandi:
— «Poraga kelgan qo‘yning suyagi», deb yozgan ekan.

Afandi xotini bilan urushib qolibdi. Ertasi kuni xotini eshakni yetaklab ketayotganida, Afandi:
— Xoy, bu molni qayoqqa olib ketyapsan debdi
Shunda xotini Afandiga qarab:
— Ko‘rmayapsizmi bu mol emas eshak-ku desa.
Afandi xotiniga qarab:
— Cendan so‘raganim yo‘q eshakdan so‘rayapman dermish