Latifa.uz

— Qahraton qish kuni podsho Afandini chaqirtirib buyurdi:
— Yalang‘och, qasrning tomiga chiqib, tong otguncha tursangiz ikki yuz tanga mukofot beraman!
Afandi shartga rozi bo‘lib, shom vaqtida kiyimlarini yechdi-da qasr tomiga chiqib ketdi. Sovuqda qotib qolmaslik uchun u o‘zi bilan katta bir toshni olib chiqib, tong otguncha toshni u yoqdan-bu yoqqa yumalatib chiqdi.
Podsho va a’yonlar Afandini sovuqda qotib o‘lgan deb o‘ylagan edilar, Afandi esa, ertalab tomdan sog‘-salomat tushib podshoga ta’zim qildi hamda va’da qilingan tangalarning berilishini talab qildi. podsho so‘radi:
— Mulla Nasriddin, kechasi ko‘zingizga o‘t ko‘rinmadimi?
— Tog‘ning tepasida yiltillagan o‘t ko‘rindi,— dedi Afandi.
— Shartni buzibsiz, o‘sha o‘tga isingansiz, shuning uchun sizga tanga berilmaydi!—dedi-da, podsho Afandini haydab chiqardi. Yozda podsho vaziri bilan ovdan qaytishda nihoyatda chanqab, choy ichish uchun Afandining xovlisiga kelishdi. Afandi ular oldiga talqon qo‘ydi va dasturxonga qistay boshladi.
— Tashnalikdan o‘lar holatga keldik, choy qaynatib chiqing,— buyurdi podsho. Afandi «xo‘p bo‘ladi» dedi-da, uyiga kirib ketib, qaytib chiqmadi.
Podsho Afandining orqasidan kirib qarasa, u qumg‘onni uzun yog‘ochga ilib qo‘yib tagidan o‘t yoqmoqda. podsho hayron bo‘lib so‘radi:
— Yog‘och uchida turgan qumg‘on ham yerdan o‘t yoqqanda qaynaydimi?
Afandi beparvo javob berdi:
— Qasr tomida turib, tog‘dagi olovga isinsa bo‘lar ekan-ku, yerdan yoqilgan o‘tga yog‘och uchidagi qumg‘on qaynamas ekanmi?!

Xilvat ko‘chada Afandini yo‘lto‘sarlar to‘xtatib debdi:
— Hamyoningni cho‘z! Pul kerakmi joningmi?
Afandi o‘ylanib turib:
— Hozir yonimda pul yo‘q edi. Sizlardan qarz bo‘lib qolarkanman-da, - dermish.

Bir kuni afandi eshagi bilan ketayotsa, ikkita odam afandini ustidan kulmoqchi bo‘lib:
— Salom qani? - debdi.
Shunda afandi eshagiga qarab:
— O‘rtoqlaringga salom bermaysanmi? - degan ekan.

Afandi har doim Boyvachchani mot qilar ekan. Mot bo‘lishdan zerikkan boy xotinidan maslaxat so‘rabdi.
Xotini:
— Hamma kazo-kazolarni samovorda osh qilib chaqiring. Afandini 10daqiqa kechroqqa aytasiz. Afandi kelganida hammani oldida:
— "Afandi tursigimi yuvib qo‘ydizmi?" - desangiz mot bo‘ladi.
Boy xotini aytganidek qilibdi. Hamma o‘tirgan vaqtda Afandi kirib kelishiga, Boy turib:
— Afandi tursigimmi yuvib qo‘ydingizmi? — desa
Afandi:
— Iya, yana siyib qo‘ydingizmi? — dermish.

Afandi bir joyda to‘y bo‘lyapti deb eshitdi, garchi taklif qilinmagan bo‘lishiga qaramay, to‘yga juda ham borgisi kelibdi. O‘ylab-o‘ylab bahona topibdi. Bir varaq qog‘ozni to‘rt buklab, cho‘ntagiga solibdi-yu, to‘yxonaga otlanibdi. To‘y egasiga borib:
— Sizga qozidan xat,— deb qog‘ozni beribdi. To‘y egasi quvonib, xatni olib, Afandini to‘yxonaga kirgizib to‘rga o‘tkazibdi. Afandi esa vaqtdan foydalanib, dasturxondagi nozi-ne’matlarni bir boshdan yeya boshlabdi.
To‘y egasi qog‘ozni ochib qarasa, bo‘m-bo‘sh.
— Qog‘ozda hech narsa yozilmagan-ku! - debdi afandining yoniga borib.
— Ishlari zarur bo‘lgani uchun qog‘ozga xat yozishga qo‘llari tegmadi,— dermish Afandi.

Podsho Afandiga buyurib qoldi:
— Bugun ta’bim tirriq. Endi o‘zingdan ham qiziq, kuldiradigan odam topib kel!
Afandi «xo‘p» deb chiqib ketdi. Bir ozdan keyin bir jinnini olib keldi. Jinni poyma-poy, almoyi-aljoyi gaplarni gapiraverib, podshoning battar ta’bini tirriq qildi. Uning g‘azabi qo‘zg‘ab, mulozimiga buyurdi:
— Bor, jinniga yuz tayoq ur, jinni keltirganga ikki yuz tayoq ur!
— Ana xolos,— dedi Afandi xandon tashlab kularkan,— jinnining o‘zi bitta edi, jinni keltirgan bilan ikkita bo‘ldi, mana, ur degan bilan uchta bo‘ldi.

Afandi bog‘ida o‘tin qilib, kechqurun boltasini yelkasiga tashlab ketayotgan edi, yo‘lda bir hovlidan it chiqib, Afandiga tashlandi. Afandi bolta bilan itni chopib o‘ldirdi. Itning egasi chiqib Afandini tutdi:
— It sizni talagan ekan, boltaning sopi bilan urib haydasangiz ham bo‘lar edi-ku!
— It dumi bilan qopsa, boltaning sopi bilan urar edim, beti bilan qopgandan keyin, men ham boltaning beti bilan chopdim-da! O‘zidan ko‘rsin!

Afandi bozorga boraman deb otini egarlayotsa, oti 1000 so‘m berib "Damas'da borib kelaver" deyarmish

Afandining bir qizi bor ekan. Unga birdan uch yigit oshiq bo‘libdi. Uchalasi uch yurtdan ekan, birinchisi: o‘zbek, ikkinchisi: rus, uchinchisi: nemis ekan.
Afandi ularga shart qo‘yibdi:
— O‘zingizga yoqqan gulni olib kelinglar. Ular olib kelibdi.
— Endi har kim o‘zi olib kelgan gulni yesin, - debdi.
O‘zbek lola olib kelgan ekan, uni bemalol yebdi. Rus atirgul olib kelgan ekan. U gulni yeyar ekan, ham kularmish, ham yig‘larmish.
— Nega yig‘layapsan, deb so‘rashsa
— Atirgulning tikani bo‘g‘zimga tiqilyapti, - dermish.
— Unda nega kulayapsan, -deb surashsa
— Anu nemis kaktus ko‘tarib kelyapti, - dermish.

Bir kuni podsho Afandining o‘g‘lini huzuriga chaqirdi. Bolaning qaddi-qomati, qoshi-ko‘zi xuddi otasinikiga o‘xshar edi. Uning aqlini ham otasinikiga o‘xshash-o‘xshamasligini sinash uchun bolaga bir tilla bergan edi, u pulni sira olmadi.
— Nega tillani olmaysan?
— Onamdan qo‘rqaman, u begona odamdan pul olmagin degan.
— Yasha,— xursand bo‘ldi podsho,— men onang aytgan begona odam emas, hukmdoring bo‘laman, ola ber!
— Men podsho ekanligingizni bilaman, onam bunga baribir ishonmaydida.
— Nima uchun?—hayron bo‘ldi podsho.
— Agar podsho pul bersa, bir tilla emas, kuproq berar edi, deydi-da.