Latifa.uz

Афанди кўчадан тақа топиб олди, жуда хурсанд бўлиб бораётган эди, бир ошнаси сўради:
— Ҳа, Афанди, бунча хурсандсиз? Афанди қўлидаги тақани кўрсатиб деди:
— Битта тақа нақд, яна учта тақа-ю усти бут бўлса, битта от деган сўз. Чу!

Афандининг ошналаридан бири янги иморат солди-да, кўз-кўз қилиш учун Афандини айтдириб юборди ва эртадан-кечгача олиб юриб, иморатни кўрсатди.
Юра бериб Афандининг қорни жуда очди, аммо ошнаси овқат тўғрисида оғиз очмас ва уйма-уй юрар эди. Афанди ниҳоят ошхона олдида тўхтади-да, унга диққат билан қарай бошлади. Ошнаси ундан сўради:
— Ошхона ёқиб қолди дейман-а?
— Ҳа, ошхонани жуда боплабсиз,— деди Афанди,— шундай қилибсизки, кирган кишининг дарров овқат егиси келади!— деди.

Афанди боғчасига ўтқазган кўчатларини ҳар куни кечқурун кўчириб, уйига олиб кириб кетар эди. Бу аҳволни қўшнилари кўриб:
— Афанди, бу нима қилганингиз? - дейишди.
— Ўзингга эҳтиёт бўл, қўшнингни ўғри тутма, - деди Афанди.

Афанди бир қурумсоқ бойда қароллик қилар эди. Бир куни бой меҳмонга кетаетиб, Афандига қиладиган ишларни тайинлади:
— Қўй, сигир, товуқларга яхши қара! Товуқларнинг боши ердан, мол, қўйларнинг боши охурдан узилмасин! Ҳовли саҳнини тозалаб, ёғ тушса ялагудек қилиб қўй!
Хўжайин кетгач, Афанди товуқларни парвариш қила бошлади, ҳар қанча дон берса ҳам товуқлар уни еб бўлиб, дарҳол бошини ердан кўтарар эдилар. Аччиғланган Афанди товуқларни тутиб ҳаммасининг бошини узиб, ерга ташлади «мана, энди ердан кўтарилмайдиган бўлди» деди ўз-ўзига. У молхонага кириб, қўй, молларни парвариш қила бошлади. Аммо улар ҳам ем-хашакни еб бўлиб, бошларини охурдан кўтаришар эдилар. Афанди ҳайвонларнинг ҳам бошини кесиб, охурга ташлади ва «энди, охурдан кўтарилмайдиган бўлди», деди ўзича. Бу ишлардан бўшагач, ҳовлини супурди-да, бойнинг хумдаги ёғини эритиб ерга сепди. Ишларни саранжомлагач, энди дам олишга ўтирган эдики, бой қайтиб келди, аҳволни кўриб бақирди:
— Бу нима қилганинг, ҳаромзода!
— Хўжайин, топшириқларингизни жону дил билан бажардим, мана, молларнинг бошини охурдан, товуқларнинг бошини ердан узилмайдиган қилиб қўйдим. Ҳовлингизни шундай тозаладимки, ишонмасангиз, мана ёғ ҳам сепдим, ялаб кўрингчи,— деди Афанди

Чарли Чаплин, Алдар Кўса ва Афанди тоғларда юрган экан, олдиларидан дев чиқиб қолибди.
Уччаласи “Бизни қўйиб юбор!” деб девга ялина бошлашибди. Шунда дев:
— Ҳар бирингиз оғзингиздан бирор нарсани олиб ерга ташлайсизлар. Кимнинг нарсасини кўриб, ушлашга улгурсам, мен билан қолади. Агар кўрмасам, қўйиб юбораман, - дебди.
Чаплиннинг оғзида сақичи бор экан. Сақичини ерга ташлаши билан, дев ушлаб олибди.
Алдар Кўсанинг оғзида нос бор экан. Ерга ташлаши билан, уни ҳам дев ушлаб қолибди. Навбат Афандига келибди. Кеча роса тўйиб саримсоқ еган Афанди девга қараб “Куф-ф-ф” дебди. Дев атрофга аланглаб қарабди-да:
— Саримсоқни ҳиди бор-у, ўзи йўқ?! Майли сен уйингга кетавер! – деган экан.

Пойабзал устахонасининг директори Афандига мақтанди.
— Менга қойил бўлинг, кунига 200 кг мих, 100 кг елимни тежаб қолдим.
— Қойилман сизга,— деди Афанди, йиртиқ туфлисини кўрсатиб,— кўряпсизми, менинг туфлим ҳам «тил»ини чиқариб гапингизни маъқулламоқда.

Афанди қўш хайдаб юриб бир хум олтин топиб олди. Атрофига олазарак қараган эди, ёнида ов қилиб юрган подшога кўзи тушди. «Агар шу олтинларни подшога берсам, бирор шаҳарга мени ҳоким қилар» деган хаёл кўнглидан ўтди-да, подшони чақирди. подшо ҳам кела бошлади, У келгунча, олтинларнинг меҳри ўткирлик қилиб, уни подшога бергиси келмай қолди. Подшо:
— Нима ишинг бор, мени нега чақирдинг!— деди.
— Шоҳим, сиз кўзчи, диди баланд одамсиз, бир чамалаб кўринг-чи, ҳайдалган жой кўпми, ҳайдалмаганими?— деди Афанди.
Ниҳоятда аччиғланган подшо:
— Аблаҳ, менинг овимга ҳалал бердинг!— дедида жўнаб қолди. подшо бироз юргач, Афанди яна ийиб кетди-да, олтинларни унга бергиси келиб чақирди:
— Шоҳим, қайтинг, бир хум олтин бераман! Олтиннинг номини эшитган подшо отининг бошини буриб қайтиб кела бошлади. Бироқ у етиб келгунча Афанди яна айниб қолди-да:
— Шоҳим, бир назар солиб қаранг, ола ҳўкизим тез юрадими, қораси илдамми? — деди Афанди.
Подшо ўз ичида: «Бу жинни одам экан» деб хаёл қил-ди-ю отни чоптириб кетди.
Афанди қўшни тугатиб, кечқурун хумни кўтариб уйига келди. Хумни уйга қўйиб, ҳўкизларни жойлаш учун молхонага кириб кетди. Хотини хумни қараган эди, ичи тўла олтин. У дарров олтинларни сандиққа солиб, хумни тош билан тўлатиб қўйди.
Афанди молхонадан чиққунча яна олтинларни подшога бергиси келиб қолди-да, хумни қопга солиб кўтариб, саройга қараб жўнади. Подшо беклари билан кенгашиб ўтирар эди. Афанди ўртага кириб бориб:
— Шоҳим, сизга бир хум олтин олиб келдим,— деди-да хумни гиламга ағдарди.
Ундан тўкилган тошларни кўриб, ҳамма ажабланди. Афанди хижолатдан чиқиш учун, деди:
— Борди-ю, шу хум тўла тилла бўлганда, неча ботмон келар эди?

Афанди далада тушлик вақтида икки қўшниси билан овқат егани ўтирди. Битта тоғорачага гўжани қўйиб, Афанди шериги билан унга нон тўғрай бошлади, иккинчи шериги эса, тоғорачага тўғралган нонни индамасдан еяверди. Афанди қўлига мис чўмични олиб, унинг калласига урган эди, шериги юмалаб жон бера қолди.
Афанди бўлса нима қилишини билмай айтар эди:      
— Нон тўғра десанг, тўғрамайди, қошиқни қўлидан қўймайди, тоғорачадан кўзини узмайди, сал нарсага ўлиб ётиб олади, шу ҳам шерикми!

Шаҳар ҳокимининг томоғига суяк тиқилиб, ўладиган бўлиб қолди. Қаратмаган табиби қолмади. Ҳеч ким чора қилолмади. Ниҳоят Афандини эслашди, унга одам юборилди. Афанди ўзи келмай бир парча қоғозга бир нима ёзиб юборди.
Ҳоким қоғозни очиб кўриши билан бўйни чўзилди-ю, суяк — томоғидан ўтиб кетди.
Одамлар ҳайрон бўлиб, коғозга қандай дуо ёзилган экан деб қарашса, Афанди:
— «Порага келган қўйнинг суяги», деб ёзган экан.

Афанди хотини билан урушиб қолибди. Эртаси куни хотини эшакни етаклаб кетаётганида, Афанди:
— Хой, бу молни қаёққа олиб кетяпсан дебди
Шунда хотини Афандига қараб:
— Кўрмаяпсизми бу мол эмас эшак-ку деса.
Афанди хотинига қараб:
— Cендан сўраганим йўқ эшакдан сўраяпман дермиш