Афанди ҳақида латифалар
Подшо узоқ муддатлик овга кетган эди. Бошқа мамлакатдан элчи келиб қолди. Вазир уни парвариш қилишни Афандига топширди. Афанди ҳар куни ошпазга тайинлаб, элчини қирғовул, бедана, каклик гўштларидан тайёрланган сара овқатлар билан боқар эди.
Орадан беш-ўн кун ўтди, қуш гўшти элчининг меъдасига тегиб, у ошпаздан сўқим гўштидан овқат тайёрлаб беришни илтимос қилди. Ошпаз унинг тилига тушунмай, вазирга мурожаат қилди. У ҳам тушунмай Афандидан тушунтириб беришни илтимос қилди.
Афанди элчи ҳузурига бориб, имо-ишоралар билан мақсадини сўраган эди, у икки қўлини боши устига шохга ўхшатиб, ўз тилида алланарсалар деди, Афанди сира ҳам тушунмади.
— Элчи нима хоҳлар экан?— сўради вазир.
— Элчининг икки қўлини боши устига кўтаргани унинг подшони кўрмоқчиман дегани,— деб жавоб берди Афанди.
Орадан беш-ўн кун ўтди, қуш гўшти элчининг меъдасига тегиб, у ошпаздан сўқим гўштидан овқат тайёрлаб беришни илтимос қилди. Ошпаз унинг тилига тушунмай, вазирга мурожаат қилди. У ҳам тушунмай Афандидан тушунтириб беришни илтимос қилди.
Афанди элчи ҳузурига бориб, имо-ишоралар билан мақсадини сўраган эди, у икки қўлини боши устига шохга ўхшатиб, ўз тилида алланарсалар деди, Афанди сира ҳам тушунмади.
— Элчи нима хоҳлар экан?— сўради вазир.
— Элчининг икки қўлини боши устига кўтаргани унинг подшони кўрмоқчиман дегани,— деб жавоб берди Афанди.
Афанди кетаётса, икки бола ёнғоқ талашиб муштлашаётган экан. Афанди икковини ажратиб, ёнғоқни олди, уни пичоғи билан иккига ажратиб, мағзини олиб оғзига солди, икки палла пўчоқни болаларга биттадан бериб:
— Бу, сизларни муросага келтирганим учун пичоқ учи,—деди.
— Бу, сизларни муросага келтирганим учун пичоқ учи,—деди.
Афанди билан Вали бир бойникига зиёфатга борган экан. Зиёфат чоғида Афанди кўз қири билан Вали томон қараса, Вали секин тилла қошиқни костюмининг ички чўнтагига солаётган экан.
Афанди бироз фурсат ўтказиб, ўртоқлар "мен фокус кўрсатмоқчиман", деб ҳаммани ўзига қаратиб, давом этибди:
"Ҳозир мана бу қошиқни шундоқ чўнтагимга солиб, Валини чўнтагидан чиқариб бераман", - деган экан.
Афанди бироз фурсат ўтказиб, ўртоқлар "мен фокус кўрсатмоқчиман", деб ҳаммани ўзига қаратиб, давом этибди:
"Ҳозир мана бу қошиқни шундоқ чўнтагимга солиб, Валини чўнтагидан чиқариб бераман", - деган экан.
Афанди бир куни кечаси қабристон ёнидан ўтиб кетаётган эди, қаршидан бир тўда отлиқлар чиқиб қолди. Афанди уларни ўғри гумон қилиб, бир очиқ гўр ичига кириб беркинди. Отлиқлар буни пайқаб Афандини ўғри деб ўйлашди, гўрнинг тепасига келиб:
— Сен кимсан?—дейишди.
— Мурдаман,— деди Афанди.
— Мурда бўлсанг кечаси нима қилиб юрибсан?
— Томоша қилиб юрибман.
— Ўлик ҳам томоша қилиб юрадими?
— Рост айтасизлар, мен хато қилибман,— деди Афанди ва яна гўр ичига кириб кетди.
— Сен кимсан?—дейишди.
— Мурдаман,— деди Афанди.
— Мурда бўлсанг кечаси нима қилиб юрибсан?
— Томоша қилиб юрибман.
— Ўлик ҳам томоша қилиб юрадими?
— Рост айтасизлар, мен хато қилибман,— деди Афанди ва яна гўр ичига кириб кетди.
Афанди эшагини ҳайдаб, боғига кетар эди. Йўлда ҳазилкашларидан бири ҳамроҳ бўлиб сўради:
— Иккалангиз шошилиб қаерга кетаяпсиз?
— Мана, ҳозир иккалангиз баробарлашдингиз, - деди Афанди у билан эшак орқасидаги масофани кўрсатиб, - бир оз туриб дўстлашиб кетасиз, ўзидан сўранг, қаерга боришини айтиб беради.
— Иккалангиз шошилиб қаерга кетаяпсиз?
— Мана, ҳозир иккалангиз баробарлашдингиз, - деди Афанди у билан эшак орқасидаги масофани кўрсатиб, - бир оз туриб дўстлашиб кетасиз, ўзидан сўранг, қаерга боришини айтиб беради.
Афанди шайх билан қабристонни зиёрат қилиб юрар эди. У қабр тошига ёзилган бир лавҳани ўқиб ҳайрон қолди, унда: «Бу шаҳарнинг подшоси Султон Абдулмалик поп Султон Абдулмуталиб жаҳонга машҳур бўлиб уч ёшида вафот этди» деб ёзилган экан:
Афанди таажжубланиб шайхдан сўради:
— Уч ёшида ўлган бола қандай қилиб жаҳонга машҳур бўлади?
Шайх жавоб берди:
Султон Абдулмалик етмиш йил яшаб шундан фақат уч йилини хурсандчилик билан ўтказган эканлар. Шуни умр ҳисоблаб, васият қилганлар.
— Агар шундай бўлса,— деди Афанди,— мен ўлганимда қабримга лавҳа тош қўйиладиган бўлса, унга: «Мулла Насриддин туғилди-ю ўша замони ўлди» деб ёзилар экан-да!
Афанди таажжубланиб шайхдан сўради:
— Уч ёшида ўлган бола қандай қилиб жаҳонга машҳур бўлади?
Шайх жавоб берди:
Султон Абдулмалик етмиш йил яшаб шундан фақат уч йилини хурсандчилик билан ўтказган эканлар. Шуни умр ҳисоблаб, васият қилганлар.
— Агар шундай бўлса,— деди Афанди,— мен ўлганимда қабримга лавҳа тош қўйиладиган бўлса, унга: «Мулла Насриддин туғилди-ю ўша замони ўлди» деб ёзилар экан-да!
Афандининг хотини ўлиб, бир тул хотинга уйланди. Бу хотин бўлар-бўлмасга жанжал кўтарар...
— Ўлган эрим ундоқ эди, бундоқ эди, — деб йиғлар эди.
Афанди бир куни ундан баландроқ овоз чиқариб йиғлади. Хотин ҳайрон бўлиб сўради:
— Мен-ку ўлган эримни эслаб йиғлаяпман, сиз нега йиғлайсиз?
Афанди пиқ-пиқ йиғлаб туриб жавоб берди:
— Агар ўша шўрлик эринг ўлмаганда, сен тул қолмаган бўлар эдингу, мен сенга уйланмаган бўлар эдим...
— Ўлган эрим ундоқ эди, бундоқ эди, — деб йиғлар эди.
Афанди бир куни ундан баландроқ овоз чиқариб йиғлади. Хотин ҳайрон бўлиб сўради:
— Мен-ку ўлган эримни эслаб йиғлаяпман, сиз нега йиғлайсиз?
Афанди пиқ-пиқ йиғлаб туриб жавоб берди:
— Агар ўша шўрлик эринг ўлмаганда, сен тул қолмаган бўлар эдингу, мен сенга уйланмаган бўлар эдим...
Афандидан биров сўради
— Афанди, мучалингиз нима, неча ёшга кирдингиз?
— Мучалим аждар, элликка кирдим.
— Мучалнинг илон бўлишини эшитиб юрардиму, аждар бўлишини шу ёшга кириб, энди сиздан эшитишим,
Афанди тушунтириб берди:
— Ёшлигимда онам раҳматлик, сенинг мучалинг илон деган эдилар. Ҳозир элликка кирдим, эллик йил ичида ҳар қандай илон ҳам аждар бўлиб кетади-да.
— Афанди, мучалингиз нима, неча ёшга кирдингиз?
— Мучалим аждар, элликка кирдим.
— Мучалнинг илон бўлишини эшитиб юрардиму, аждар бўлишини шу ёшга кириб, энди сиздан эшитишим,
Афанди тушунтириб берди:
— Ёшлигимда онам раҳматлик, сенинг мучалинг илон деган эдилар. Ҳозир элликка кирдим, эллик йил ичида ҳар қандай илон ҳам аждар бўлиб кетади-да.
Афанди бировнинг боғига кириб, ўрик ўғирлаётган эди, боғбон келиб қолди.
— Кимсан!?—деди боғбон.
Афанди ўрикнинг танасига ёпишиб олиб жавоб берди:
— Мен ўрикнинг елимиман. Боғбон яна сўради:
— Елим ҳам гапирадими?
— Кечирасиз,— деди Афанди,— билмабман, чип-чип-чип...
— Кимсан!?—деди боғбон.
Афанди ўрикнинг танасига ёпишиб олиб жавоб берди:
— Мен ўрикнинг елимиман. Боғбон яна сўради:
— Елим ҳам гапирадими?
— Кечирасиз,— деди Афанди,— билмабман, чип-чип-чип...
Афандининг бузоғи бўшалиб кетиб, ёйиғлиқ турган ғўзани ея бошлади. Афанди бузоқни қувлаган эди, у тутқич бермай шаталоқ отиб кетди. Афанди бориб, боғлиқ турган сигирни калтаклай бошлади. Афандининг хотини унинг қўлидан калтакни тортиб олиб:
— Ғўзани еган бузоғу, сигир бечорани нега урасиз?— деди.
— Сув бошидан лойқа, боласига тарбия бера олмаган, арқонини узиб, ғўза ейишни боласига онаси ўргатган, айб сигирда, — деди Афанди.
— Ғўзани еган бузоғу, сигир бечорани нега урасиз?— деди.
— Сув бошидан лойқа, боласига тарбия бера олмаган, арқонини узиб, ғўза ейишни боласига онаси ўргатган, айб сигирда, — деди Афанди.
